پوکی استخوان در سالمندان:
پوکی استخوان بیماری شایعی است که با کاهش تراکم و استحکام استخوان‌ها همراه است و سبب می گردد استخوان‌ها شکننده‌تر شده و خطر شکستگی بیشتر شود این بیماری در سالمندان بیشتر مشاهده می گرددلذا مراقبت از سالمندان جهت کاهش ابتلا به این بیماری بسیار ضرورت دارد.
عمده ترین دلایل پوکی استخوان در سالمندان:
- تغییرات هورمونی: کاهش سطح استروژن در زنان یائسه و کاهش تستوسترون در مردان مسن از عوامل مهم پوکی استخوان هستند.
- کاهش جذب کلسیم و ویتامین D با افزایش سن، بدن کمتر قادر به جذب کلسیم و ویتامین D است که برای سلامت استخوان‌ها ضروری هستند.
- داروها: برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد تشنج می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.
- عوامل سبک زندگی: سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل، کم تحرکی و تغذیه نامناسب از عوامل خطر هستند.
- بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های تیروئید، روماتیسم مفصلی و بیماری کلیوی می‌توانند به پوکی استخوان کمک کنند.
علائم پوکی استخوان:
در مراحل اولیه، پوکی استخوان معمولاً بدون علامت است و اولین نشانه آن ممکن است شکستگی استخوان باشد. با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- کوتاه شدن قد: به دلیل شکستگی مهره‌های ستون فقرات
- درد کمر و پشت: به دلیل شکستگی مهره‌ها
- خمیدگی ستون فقرات
- شکستگی‌های آسان: حتی با ضربه‌های جزئی
عوارض پوکی استخوان:
هنگام مراقبت ونگهداری از سالمندان باید تا حد امکان از عوارضی که از پوکی استخوان ناشی می گردد اجتناب کنیم برخی از عوارض مهم عبارتند از :
- شکستگی‌ها: شایع‌ترین عارضه پوکی استخوان شکستگی استخوان‌های مچ دست، لگن و مهره‌های ستون فقرات است.
- کاهش کیفیت زندگی: درد، محدودیت حرکتی و ناتوانی از عوارض شایع شکستگی‌ها هستند که می‌توانند کیفیت زندگی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند.
تشخیص پوکی استخوان:
توصیه می گردد جهت مراقبت بهتر از سالمند سالیانه توسط دستگاه دانسیتومتری که دقیقترین روش برای تشخیص پوکی استخوان است تست تراکم استخوان انجام گردد.
علاوه بر آن انجام آزمایش خون برای بررسی سطح کلسیم، ویتامین D و سایر هورمون‌ها به صورت دوره ای ضرورت دارد.
درمان پوکی استخوان:
- داروها:
- داروهای افزایش‌دهنده تراکم استخوان
- مکمل‌های کلسیم و ویتامین D
- تغذیه: مصرف غذاهای غنی از کلسیم (شیر، ماست، پنیر، سبزیجات برگ سبز) و ویتامین D (ماهی‌های چرب، تخم مرغ، زرده تخم مرغ)
- ورزش: ورزشهای تحمل‌وزن مانند پیاده‌روی، دویدن و وزنه‌برداری سبک برای تقویت استخوان‌ها مفید هستند.
- جلوگیری از زمین خوردن: استفاده از عصا یا واکر و ایجاد محیطی ایمن در خانه می‌تواند از زمین خوردن و شکستگی جلوگیری کند.
پیشگیری از پوکی استخوان:
همواره پیشگیری بهتر از درمان است لذا جهت مراقبت بهینه سالمندان انجام امور زیر جهت پیشگیری از پوکی استخوان ضرورت دارد .
- تغذیه سالم و متعادل: مصرف کافی کلسیم و ویتامین D از دوران کودکی
- ورزش منظم: به‌ویژه ورزشهای تحمل‌وزن
- پرهیز از سیگار و مصرف بیش از حد الکل
- کنترل وزن
- مراجعه منظم به پزشک
عوارض شکستگی در سالمندان
شکستگی در سالمندان، به ویژه در افرادی که پوکی استخوان دارند، می‌تواند عوارض جدی و طولانی‌مدتی به همراه داشته باشد. این عوارض نه تنها بر سلامت فیزیکی، بلکه بر کیفیت زندگی و استقلال فرد نیز تاثیرگذار هستند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوارض شکستگی در سالمندان اشاره می‌شود:
عوارض حاد
- درد شدید: درد یکی از اولین و شایع‌ترین عوارض شکستگی است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره فرد را مختل کند.
- تورم و کبودی: در اطراف محل شکستگی تورم و کبودی ایجاد می‌شود.
- تغییر شکل عضو: در برخی موارد، شکستگی می‌تواند باعث تغییر شکل عضو شود.
- مشکلات حرکتی: شکستگی می‌تواند باعث محدودیت حرکت در مفصل آسیب‌دیده شود.
- خطر عفونت: در برخی موارد، شکستگی می‌تواند منجر به عفونت استخوان شود.
عوارض مزمن
- کاهش تحرک و استقلال: پس از شکستگی، بسیاری از سالمندان در انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، حمام کردن و لباس پوشیدن با مشکل مواجه می‌شوند.
- ضعف عضلانی: در اثر بی‌حرکتی پس از شکستگی، عضلات اطراف محل شکستگی ضعیف می‌شوند.
- افزایش خطر شکستگی‌های بعدی: افرادی که یک بار دچار شکستگی شده‌اند، در معرض خطر بالای شکستگی‌های بعدی هستند.
- مشکلات قلبی و ریوی: در برخی موارد، شکستگی می‌تواند باعث ایجاد لخته خون و در نتیجه آمبولی ریه شود. همچنین، بی‌حرکتی طولانی‌مدت می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی و قلبی شود.
- مشکلات روانی: شکستگی و عوارض ناشی از آن می‌تواند باعث افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس در سالمندان شود.
- افزایش خطر مرگ: مطالعات نشان داده‌اند که شکستگی، به ویژه شکستگی لگن، می‌تواند خطر مرگ در سالمندان را افزایش دهد.
عواملی که بر شدت عوارض شکستگی تاثیر می‌گذارند:
- محل شکستگی: شکستگی در نواحی مانند لگن و ستون فقرات معمولاً عوارض جدی‌تری به همراه دارد.
- شدت شکستگی: شکستگی‌های پیچیده و چند تکه‌ای معمولاً عوارض بیشتری دارند.
- سن و سلامت عمومی بیمار: سالمندان مسن‌تر و افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، معمولاً عوارض بیشتری را تجربه می‌کنند.
- سرعت درمان: هرچه درمان شکستگی سریع‌تر انجام شود، عوارض کمتری خواهد داشت.
چرا تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان مهم است؟
استخوان‌ها مانند هر بافت دیگری از بدن، برای حفظ سلامت و استحکام به مواد مغذی خاصی نیاز دارند. این مواد مغذی از طریق تغذیه تامین می‌شوند. برخی از مهم‌ترین مواد مغذی برای سلامت استخوان‌ها عبارتند از:
- کلسیم: مهم‌ترین ماده معدنی برای ساخت و حفظ استخوان‌هاست.
- ویتامین D: به جذب کلسیم در روده کمک می‌کند.
- ویتامین K: به پروتئین‌های استخوان کمک می‌کند تا کلسیم را بهتر جذب کنند.
- فسفر: به همراه کلسیم، ساختار اصلی استخوان را تشکیل می‌دهد.
- منیزیم: به فعال شدن آنزیم‌هایی که برای ساخت استخوان ضروری هستند، کمک می‌کند.
- پروتئین: برای حفظ توده استخوانی ضروری است.
چه غذاهایی برای تقویت استخوان‌ها مفید هستند؟
- لبنیات: شیر، ماست، پنیر و دوغ منابع غنی از کلسیم و پروتئین هستند.
- سبزیجات برگ سبز تیره: اسفناج، کلم پیچ، کلم بروکلی و … حاوی کلسیم، ویتامین K و سایر مواد مغذی هستند.
- ماهی‌های چرب: سالمون، قزل آلا و ساردین علاوه بر ویتامین D، حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند که برای سلامت استخوان‌ها مفیدند.
- حبوبات: لوبیا، نخود، عدس و… حاوی کلسیم، پروتئین و فیبر هستند.
- آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، کنجد و … حاوی کلسیم، منیزیم و سایر مواد معدنی هستند.
- میوه‌های خشک: کشمش، انجیر و آلو خشک حاوی کلسیم و سایر مواد مغذی هستند.
نکات مهم برای تغذیه مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان:
- تنوع در غذا: برای دریافت همه مواد مغذی مورد نیاز، سعی کنید انواع مختلف غذاها را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- مصرف مکمل‌ها: در صورت نیاز و با توصیه پزشک، می‌توانید از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D استفاده کنید.
- فعالیت بدنی: ورزش منظم به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند.
- کنترل وزن: چاقی و اضافه وزن خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
- محدود کردن مصرف نمک: مصرف زیاد نمک باعث دفع کلسیم از بدن می‌شود.
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل: این مواد می‌توانند جذب کلسیم را کاهش دهند.
. ورزش برای استخوان‌های قوی‌تر:
بسیاری از سالمندان به دلیل از دست دادن تواناییهای جسمی نیازمند مراقبت هستند و شاید نتوانند ورزشهای منظم انجام دهند با این وجود ورزش یکی از مهم‌ترین عوامل در تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان است. با انجام تمرینات مناسب، می‌توانید تراکم استخوانی را افزایش داده و از خطر شکستگی‌ها جلوگیری کنید.
چرا ورزش برای استخوان‌ها مهم است؟
هنگامی که شما وزنی را بر روی استخوان‌هایتان وارد می‌کنید، بدن شما برای تقویت آن‌ها واکنش نشان می‌دهد و تراکم استخوانی را افزایش می‌دهد. این فرآیند را “تغلیظ استخوانی” (bone remodeling) می‌نامند.
چه ورزش‌هایی برای تقویت استخوان‌ها مناسب هستند؟
بهترین ورزش‌ها برای تقویت استخوان‌ها، آن‌هایی هستند که باعث وارد شدن وزن به استخوان‌ها می‌شوند. این ورزش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- ورزشهای تحمل وزن: این ورزش‌ها باعث می‌شوند که شما وزن بدنتان را بر روی استخوان‌هایتان تحمل کنید. برخی از بهترین ورزشهای تحمل وزن عبارتند از:
- پیاده‌روی
- دویدن
- بالا رفتن از پله‌ها
- ایروبیک با ضربه کم
- رقص
- ورزشهای راکتی مانند تنیس و بدمینتون
- تمرینات قدرتی: این تمرینات باعث تقویت عضلات و استخوان‌ها می‌شوند. برخی از تمرینات قدرتی مناسب عبارتند از:
- تمرین با وزنه‌های آزاد
- استفاده از باندهای مقاومتی
- تمرینات با وزن بدن مانند شنا، اسکوات و لانچ
نکات مهم برای ورزش و تقویت استخوان‌ها:
- تدریجی شروع کنید: اگر مبتدی هستید، با تمرینات سبک شروع کرده و به تدریج شدت آن‌ها را افزایش دهید.
- منظم ورزش کنید: سعی کنید حداقل 3 بار در هفته به مدت 30 دقیقه ورزش کنید.
- تنوع ایجاد کنید: انجام انواع مختلف ورزش‌ها باعث می‌شود که تمام گروه‌های عضلانی و استخوانی شما تقویت شوند.
- به بدن خود گوش دهید: اگر در حین ورزش احساس درد داشتید، فعالیت خود را متوقف کنید.
- با پزشک خود مشورت کنید: قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید، به خصوص اگر دارای شرایط پزشکی خاصی هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
ورزش‌هایی که باید از آن‌ها اجتناب کرد:
- ورزش‌هایی که فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کنند: مانند دویدن روی سطوح سخت یا پریدن‌های مکرر، ممکن است برای افرادی که مشکلات مفصلی دارند مناسب نباشد.
- ورزش‌هایی که باعث خم شدن بیش از حد ستون فقرات می‌شوند: مانند خم شدن به جلو یا چرخش‌های تند، ممکن است برای افرادی که پوکی استخوان دارند خطرناک باشد.
نکته مهم: تغذیه مناسب نیز برای تقویت استخوان‌ها بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی شما حاوی مقدار کافی کلسیم، ویتامین D و سایر مواد معدنی ضروری برای سلامت استخوان‌ها باشد.
جهت مراقبت بهینه ترسالمندان ، می‌توانید با پزشک، فیزیوتراپ یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
روش‌های درمان شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان
شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان اغلب در نواحی مانند مچ دست، ستون فقرات و لگن رخ می‌دهند. درمان این شکستگی‌ها بسته به شدت شکستگی، محل آن و شرایط کلی بیمار متفاوت است. در ادامه به برخی از روش‌های معمول درمان اشاره می‌شود:
روش‌های غیر جراحی
- بی‌حرکتی: در برخی موارد، بی‌حرک کردن عضو شکسته با استفاده از آتل یا گچ برای بهبودی استخوان کافی است.
- دارودرمانی: داروهایی برای تسکین درد، کاهش التهاب و تقویت استخوان‌ها تجویز می‌شود.
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف شکستگی و بهبود دامنه حرکتی مفصل بسیار مهم است.
- بریس و وسایل کمکی: استفاده از بریس یا وسایل کمکی مانند عصا یا واکر می‌تواند به حمایت از عضو شکسته و کاهش وزن روی آن کمک کند.
روش‌های جراحی
در مواردی که شکستگی شدید باشد یا روش‌های غیر جراحی نتیجه‌بخش نباشند، ممکن است جراحی لازم باشد. برخی از روش‌های جراحی عبارتند از:
- فیکساسیون داخلی: در این روش، قطعات استخوان شکسته با استفاده از پیچ، پلاک یا میله به هم متصل می‌شوند.
- پیوند استخوان: در مواردی که استخوان از دست رفته باشد، پیوند استخوان از قسمت دیگری از بدن یا از یک اهداکننده برای ترمیم شکستگی استفاده می‌شود.
- جراحی تعویض مفصل: در مواردی که مفصل به شدت آسیب دیده باشد، ممکن است نیاز به تعویض مفصل با یک مفصل مصنوعی باشد.
بیشتر بخوانیم -20 نکته مراقبت از سالمندان
اهداف درمان
هدف اصلی درمان شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان، بهبودی استخوان، کاهش درد، بازیابی عملکرد و پیشگیری از عوارض بعدی است.
عواملی که در انتخاب روش درمان موثر هستند
- سن بیمار:
- محل شکستگی:
- شدت شکستگی:
- وضعیت کلی سلامت بیمار:
- سایر بیماری‌های زمینه‌ای:
اهمیت پیشگیری
اگرچه درمان شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان اهمیت زیادی دارد، اما پیشگیری از این شکستگی‌ها بسیار مهم‌تر است. با رعایت یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزشهای مناسب، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و مراجعه منظم به پزشک می‌توان از بروز پوکی استخوان و شکستگی‌های ناشی از آن پیشگیری کرد.
پوکی استخوان در سالمندان(دانلود نسخه پی دی اف )
