روانشناسی سالمندی چیست؟

روانشناسی سالمندی به مطالعه روانشناختی چگونگی روند پیری و تاثیر آن بر ذهن و جسم و حتی ارتباطات اجتماعی فرد در سن پیری می‌پردازد. قبل از دهه ۱۹۷۰ تمرکز کمی بر روی این شاخه از روانشناسی بود اما با صعودی شدن و بالا رفتن سن اکثر افراد در جامعه، روانشناسان دریافتند که باید بیماری الزایمر زوال عقل و افسردگی در افراد مسن مورد بررسی قرار گیرد. این رشته از روانشناسی بیشتر به درمان افراد بالای ۶۰ سال می‌پردازد. بیماری آلزایمر، زوال عقل، بیماری پارکینسون، بیماری گلوکوم ( آب سیاه)، آرتروز و دیابت چند بیماری پزشکی است که بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و بسیاری از این بیماری‌های پزشکی هم ریشه بیولوژیکی و هم ریشه روانشناختی دارد. و اینجاست که روانشناسی سالمندی بسیار کارآمد می‌شود.

نقش اساسی روانشناسی سالمندی

روانشناسی سالمندی نقش مهمی در سلامت افراد مسن دارد و به افراد مسن کمک می‌کند تا بیماری‌هایی که از نظر عاطفی و جسمی بر آن‌ها تأثیر می ‌گذارد را بهبود دهند. به عنوان مثال، در بیماری آلزایمر، تخریب و مرگ سلول‌های عصبی باعث مشکلات شناختی و عاطفی مانند از دست دادن حافظه، تغییر و مشکلات شخصیتی و مشکل در انجام فعالیت های روزمره می‌شود. در نتیجه، بسیاری از افراد مبتلا به آلزایمر خود را بین دو جهان گرفتار می‌بینند، فردی در حال حاضر به طور فیزیکی زندگی می‌کند و دیگری در گذشته و زندگی در خاطراتش. این امر می‌تواند باعث شود افراد مسن نسبت به اینکه چه کسی هستند، در کجا زندگی می‌کنند و از آنچه در اطراف آن‌ها اتفاق می‌افتد کاملاً بی‌اطلاع باشند.

بنابراین، نه تنها روانشناسان سالمندی باید جنبه‌های بیولوژیکی بیماری را بررسی کنند بلکه باید تاثیرات روانشناختی را نیز مورد مطالعه قرار دهند. یکی از مهم‌ترین نقش‌های روانشناسی سالمندان، گنجاندن روش‌های درمانی مورد استفاده در مشاوره بالینی در درمان بیماری آلزایمر بوده است. این درمان‌ها شامل رواندرمانی،رفتاردرمانی شناختی، رفتار درمانی عقلانی هیجانی (REBT) و تکنیک‌های آرام‌سازی (RT) است.

پرستار سالمندان|سعادت گستر شکوفه

تفاوت میان روانشناس سالمندی با روانپزشک سالمندی

اگرچه روانشناسان و روانپزشکان سالمندی به طور انحصاری با سالمندان در ارتباط هستند اما تفاوت زیادی میان این دو حرفه وجود دارد. مهمترین تفاوت بین این دو حرفه در نحوه آموزش است. در این حرفه، روانشناسان سالمندی کارشناسی ارشد یا دکترای روانشناسی دارند. در حالیکه روانپزشکان دارای مدرک پزشکی عمومی هستند و تخصص خود را در زمینه روانپزشکی دریافت کرده‌اند. همچنین روانشناسان سالمندی ممکن است به عنوان بخشی از کارآموزی برای تحصیلات تکمیلی آموزش‌های ویژه‌ای را دریافت کنند.

نحوه آموزش، روانپزشکان سالمندان و روانشناسان سالمندان نیز به طور قابل توجهی متفاوت است. بسیاری از روانشناسان به تحقیقات در زمینه مسائل مربوط به پیری مانند آلزایمر می‌پردازند. در نتیجه، بسیاری از روانشناسان سالمندی به بررسی و تحقیقات در این زمینه می‌پردازند. بسیاری دیگر از روانشناسان سالمندی در ارائه خدمات مشاوره‌ای با بیماران در در محیط کلینیک و یا سایر محیط‌های خدماتی کار می‌کنند.

از طرف دیگر، روانپزشکان بیشتر روی دیدگاه پزشکی بهداشت روان تمرکز دارند. آن‌ها به جای انجام تحقیق، بیشتر در تشخیص مسائل بهداشت روان و درمان این مسائل از طریق روش‌های مختلفی از جمله درمان و تجویز دارو تخصص دارند. برخلاف روانشناسان سالمندی، روانپزشکان سالمندی دارو تجویز می‌کنند.

برخی از موضوعات مهم در روانشناسی سالمندان عبارتند از:

1. تغییرات شناختی: شامل مشکلات حافظه، اختلالات تفکر و روند پیری شناختی.
2. سلامت روان: سالمندان ممکن است با افسردگی، اضطراب و احساس تنهایی روبه‌رو شوند. این مسائل نیاز به توجه خاص دارند.
3. تطابق با تغییرات زندگی: از جمله بازنشستگی، از دست دادن عزیزان و تغییر در نقش اجتماعی.
4. تأثیرات اجتماعی: روابط اجتماعی و حمایت‌های اجتماعی در کیفیت زندگی سالمندان نقش مهمی ایفا می‌کند.
5. آموزش و آگاهی: افزایش آگاهی در مورد سلامت روان و تکنیک‌های مقابله با مشکلات روانی در این سنین.
   

مشکلات روانشناختی افراد مسن

با افزایش سن و پیر شدن، دیدن تغییرات فیزیکی و روانی مسئله غیر طبیعی نیست. اما مشکلاتی مانند آلزایمر و فراموشی، اضطراب مداوم و یا سایر مسائل روانشناختی در سن پیری امری طبیعی نیست و می‌تواند نشانه یک اختلال روانشناختی جدی‌تر باشد. که در صورت ابتلا باید حتما تحت نظر روانشناس سالمندی قرار گیرند. از شایع‌ترین عوامل خطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر قابل‌توجه در اشتها، سطح انرژی و خلق و خو
• احساسات منفی و دشوار بودن جذب احساسات مثبت
• بی خوابی و یا خواب زیاد
• ناامید بودن، غم یا افکار خودکشی
• تمایل به مصرف مواد مخدر یا الکل
• احساس بی‌قراری یا مشکل در تمرکز
• افزایش احساس ترس یا نگرانی
• از دست دادن حافظه کوتاه مدت
• عصبانیت، خلق تحریک پذیر و پرخاشگری
• تمایلات به وسواس فکری عملی
• رفتارهای غیر معمول نسبت به دیگران
• رفتار یا افکاری که به خانواده، فرصت‌های اجتماعی و کار تاثیرگذار است.
• مسائل مداوم در هضم غذا، درد یا سردرد که با سایر بیماری‌ها مرتبط نیست.
• مشکل در نظافت و مراقبت از منزل
• مشکل در مدیریت امور مالی یا کارهایی که شامل اعداد است.

اگر یکی از اعضای خانواده شما این علائم را تجربه کرده‌ است هرچه سریع‌تر به یک روانشناس سالمندی مراجعه کنید تا بهترین تشخیص و درمان را برای مشکلات روانی، قبل از جدی شدن آن به شما ارائه دهند.

فواید روانشناسی سالمندی

روانشناسی افراد مسن می‌تواند از طرق مختلف به جامعه و مردم کمک کند. برخی از مزایای روانشناسی سالمندان عبارت‌اند از:

• می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا توانایی‌های شناختی خود را حفظ کنند و از شروع زوال عقل جلوگیری کرده یا آن را به تأخیر بیندازند. روانشناسی افراد مسن می‌تواند برنامه‌های تحریک شناختی، آموزش و توان‌بخشی را ارائه دهد که می‌تواند حافظه، توجه، استدلال و مهارت‌های حل مسئله را در سالمندان تقویت کند. روانشناسی سالمندان همچنین می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا با علائم و پیامدهای اختلال شناختی؛ مانند سردرگمی، اضطراب، افسردگی و کاهش استقلال مقابله کنند.
• می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا سلامت روان و رفاه عاطفی خود را مدیریت کنند. روانشناسی افراد مسن می‌تواند ارزیابی روان‌شناختی، تشخیص و درمان اختلال‌های روانی رایج در افراد مسن مانند افسردگی، اضطراب، مصرف مواد و روان‌پریشی را ارائه دهد.
• روانشناسی سالمندان همچنین می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا با استرس‌ها و چالش‌های ناشی از افزایش سن، مانند ازدست‌دادن عزیزان، انزوای اجتماعی، دردهای مزمن، ناتوانی، و بیماری‌های لاعلاج مقابله کنند. روانشناسی سالمندان می‌تواند اشکال مختلفی از روان‌درمانی، مشاوره و گروه‌های حمایتی را ارائه دهد که می‌تواند به افراد مسن کمک کند خلق‌وخوی، عزت‌نفس، مهارت‌های مقابله و انعطاف‌پذیری خود را بهبود بخشند.
• می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا سلامت جسمی و عملکرد خود را حفظ کنند. روانشناسی افراد مسن می‌تواند رفتارها و سبک زندگی سالمی را ترویج کند که می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های مزمن و ناتوانی در افراد مسن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، چاقی و پوکی‌استخوان پیشگیری یا کاهش دهد.
• روانشناسی سالمندان همچنین می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا به رژیم‌ها و درمان‌های پزشکی پایبند باشند که می‌تواند نتایج سلامت و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد. روانشناسی سالمندان می‌تواند مداخله‌های رفتاری، مصاحبه انگیزشی و برنامه‌های خودمدیریتی را ارائه دهد که می‌تواند به افراد مسن کمک کند عادت‌های خود را تغییر دهند، انگیزه خود و خودکارآمدی خود را افزایش دهند.
• می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا به اهداف شخصی خود برسند و پتانسیل خود را به شکوفایی برسانند. روانشناسی افراد مسن می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا نقاط قوت، علایق، ارزش‌ها و آرزوهای خود را شناسایی کنند که می‌تواند انتخاب‌ها و فعالیت‌های زندگی آنها را هدایت کند.
• روانشناسی سالمندان همچنین می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا سرگرمی‌ها، علایق و فرصت‌های یادگیری مادام‌العمر خود را دنبال کنند که می‌تواند زندگی آنها را غنی کند و آنها را فعال کند. روانشناسی سالمندان می‌تواند مربیگری، راهنمایی و مداخله‌های روانشناسی مثبت را ارائه دهد که می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا مهارت‌ها، استعدادها و خلاقیت خود را توسعه دهند.
• می‌تواند به جامعه کمک کند تا تنوع و مشارکت افراد مسن را درک کند و به آنها احترام بگذارد. روانشناسی افراد مسن می‌تواند کلیشه‌ها و ننگ‌هایی را که اغلب با سالخوردگی و افراد مسن مرتبط است، به چالش بکشد. روانشناسی سالمندان همچنین می‌تواند خرد، تجربه و مهارتی را که افراد مسن باید به خانواده‌ها، جوامع و جامعه ارائه دهند برجسته کند. روانشناسی افراد مسن می‌تواند حمایت و برنامه‌های بین‌نسلی را ارائه دهد که می‌تواند روابط مثبت بین نسل‌های جوان و مسن‌تر را تقویت کند.

وظایف روانشناسان سالمندی

• روان‌شناس افراد مسن می‌تواند کارهای زیادی انجام دهد، مانند:
• ارزیابی عملکرد ذهنی، افسردگی و سایر مشکل‌ها در سالمندان با استفاده از آزمون‌ها و مصاحبه‌های استاندارد.
• ارائه روان‌درمانی و مشاوره به سالمندان و مراقبان آنها برای کمک به آنها برای مقابله با مسائل بهداشت روانی، انتقال زندگی، غم و اندوه و ازدست‌دادن.
• طراحی و اجرای مداخله‌هایی برای پیشگیری یا درمان زوال شناختی، زوال عقل و سایر اختلال‌های عصبی در سالمندان.
• ترویج رفتارها و سبک زندگی سالم در افراد مسن برای پیشگیری یا مدیریت بیماری‌های مزمن، ناتوانی و درد.
• کمک به افراد مسن برای یافتن معنا و رضایت در زندگی خود از طریق مربیگری، راهنمایی و تکنیک‌های روانشناسی مثبت.
• آموزش سایر متخصصان، دانشجویان و عموم مردم در مورد جنبه‌های روانی سالمندی و سالمندان.
• انجام تحقیق برای گسترش دانش علمی فرایندها و پیامدهای سالمندی و همچنین اثربخشی مداخله‌های روان‌شناختی برای سالمندان.
• حمایت از حقوق و نیازهای سالمندان و مراقبین آنها در سیاست‌گذاری و ارائه خدمت.

• هر سالمندی از جمله افرادی با بیماری‌های مزمن، زوال عقل و آلزایمر، افسردگی و اضطراب در دوران پیری می‌تواند از خدمات روان درمانی سالمندان استفاده کند. همچنین، این رشته برای مراقبت از بیمار آلزایمری نیز راهکارهای لازم را ارائه می‌دهد. برای تشخیص این نیاز، به نشانه‌های ذهنی و بدنی خود توجه کنید. این تغییرات شامل، نوسان در خلق و خو، افزایش اضطراب و ترس، افزایش خستگی، کاهش انگیزه و اندوه می‌شود.
• همچنین، ممکن است مشکلات حافظه، کندی در تصمیم‌گیری و کاهش تمرکز را تجربه کنید. در صورت وجود این علائم، بهتر است به روانشناس سالمندان مراجعه کنید تا ارزیابی و درمان مناسب را برای تقویت حافظه دریافت کنید. آنان می‌توانند با استفاده از روش‌های مشاوره و درمانی، به شما کمک کنند تا با مشکلات روانی و عاطفی مواجهه شوید و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید.

جهت مشاوره برای انتخاب پرستارسالمند با ما تماس بگیرید 09120395033

• سوالات متداول
• چرا روانشناسی سالمندان مهم است؟
• زیرا سلامت روانی سالمندان بر سلامت جسمی و کیفیت زندگی آنان تاثیر مهمی دارد. مشاوره روانشناسی و درمان مناسب می‌تواند به سالمندان در مواجهه با استرس‌ها، افسردگی، اضطراب و مشکلات روحی کمک کند و راهکارهای مناسب را برای بهبود روحی و عاطفی آنان ارائه دهد.
• چه زمانی باید به روانشناس سالمندی مراجعه کرد؟
• بهتر است سالمندان در صورت بروز هرگونه نشانه‌های نگران‌کننده در زمینه سلامت روانی خود، به روانشناس مراجعه کنند. این نشانه‌ها ممکن است شامل تغییرات روحی و عاطفی ناگهانی، افسردگی شدید، اضطراب شدید، اختلالات خواب مزمن و تغییرات رفتاری شدید باشند.
• روانشناسی سالمندان چگونه به افراد میانسال کمک می‌کند؟
• با کمک مشاوره روانشناختی، سالمندان می‌توانند مهارت‌های جدیدی را در مدیریت استرس، ارتباطات اجتماعی، مدیریت افسردگی و اضطراب، تقویت حافظه و تمرکز و خودشناسی یاد بگیرند.